Waarom Afrikaanse filosofie

Geen enkele samenleving kan bloeien zonder een eigen referentiekader. Afrikaanse filosofie is ‘intangible cultural heritage’: immaterieel cultureel erfgoed.

Intangible cultural heritage

Onderzoek naar de eigen wijsgerige traditie krijgt steeds meer vorm op de Afrikaanse universiteiten. Het Afrikaanse denken is geworteld in de inheemse cultuur, maar evenzeer in ontwikkeling. Het drukt zich uit in de levende alledaagse praktijk, geeft het leven betekenis en geeft richting bij problemen. Zonder een eigen referentie wordt een samenleving stuurloos en valt uit elkaar. In Afrika is het eigen gedachtegoed, ook in het huidige Afrika, een verbindende en uiterst belangrijke kracht. Nguia Ti Bé draagt dit belang uit.

Empowerment

Afrikaanse filosofie en Ubuntu zijn van grote waarde, allereerst voor Afrika zelf. Dit uitdragen is empowerment in de meest pure vorm, want gebaseerd op het fundament van de eigen Afrikaanse identiteit. Kolonialisme zorgde voor repressie op alle levensgebieden. Onderdrukking van het eigen denken was daarvan onderdeel. Postkolonialisme, neoliberalisme en globalisering verdrongen het Afrikaanse denken verder. Het eigen gedachtegoed is eerst en vooral de trots van en voor Afrika zelf. Het zorgt voor betekenis, waardigheid en weerbaarheid. Nguia Ti Bé heeft aandacht voor inheemse kennis en steunt projecten die het eigen gedachtegoed versterken.

Recht doen aan Afrika

Afrikaanse filosofie laat het westen zien dat ook Afrika een volwassen wijsgerige traditie heeft die zich kan meten met andere filosofieën in de wereld. Maar zoals het continent Afrika eeuwenlang in oude atlassen is getekend als een leeg gebied, zo is ook het Afrikaanse denken eeuwenlang beschouwd als afwezig, heidens of onontwikkeld. Hoe bekender het Afrikaanse gedachtegoed wordt, hoe meer afgerekend kan worden met de westerse vooroordelen over Afrika. Het westen ontwikkelt nog steeds op westerse leest geschoeide projecten in Afrika. Het is de hoogste tijd dat het eigen Afrikaanse gedachtegoed leidraad wordt. Stichting Nguia Ti Bé steunt projecten vanuit deze gedachte.

Spiegel voor het westen

Ubuntu is in het westen een populair begrip aan het worden, een woord voor alles wat mooi en goed is: Ubuntu talk, zo wordt dit ook wel genoemd. Een gemakkelijke hype. Maar Ubuntu is verre van oppervlakkig, vrijblijvend of een ‘gevoel’. En datzelfde geldt voor Afrikaanse filosofie. Deze reikt het westen een spiegel aan, confronteert, geeft andere invalshoeken en nieuwe inzichten. Het is een waardevolle partner in de interculturele dialoog. Een dialoog veronderstelt gelijkwaardigheid, openheid en luisteren naar elkaar. Pas wanneer aan die voorwaarden wordt voldaan kunnen Afrikaanse filosofie en Ubuntu betekenis hebben voor de grote vraagstukken van nu. Wellicht wordt dan de uitspraak van Steve Biko (anti-apartheidsstrijder), ook in het westen beter begrepen: ’Ubuntu is het geschenk van Afrika aan de wereld’. Nguia Ti Bé stimuleert de interculturele dialoog door met haar activiteiten de Afrikaanse filosofie in Nederland onder breder publiek bekend te maken.

Lees verder over: Wie zijn Wij